KGU News >>Văn học
KGU Tạo bài viết  
Thứ tư 03 Tháng năm 2017

ĐI TÌM TÁC GIẢ “ CON CHIM LẠC ĐÀN”




Tác giả: Diep Chi Mậu

                                                                                                    

 

 

     Trong đời quả thật có những bản nhạc, bài ca hay đến nỗi chỉ nghe một lần ta không thể nào quên.Đến tận giờ ở tuổi “cổ lai hy”, tôi vẫn còn nhớ giai điệu và ca từ của ca khúc ấy hơn 60 năm trước ở Hải Phòng vào một chiều thu yên ả.Một giọng nữ cao trong veo vút lên:

Triền miên reo dòng suối có con chim lạc đàn

Vờn bay tung cánh bay trên từng cành cây

Em nghe lời chim ca nỉ non

Dừng tay em dệt áo lắng nghe con chim chiền

Lòng em sao lạnh lùng nhớ anh khôn cùng hờ hơ hớ hơ hơ hờ hớ

Lòng em như chim nhớ ai xa vắng nỉ non cao trên ngàn

Lòng em như nước suối trong giữa dòng

Vẫn chưa ai bạn cùng hờ hơ hớ hơ hơ hờ hớ.”

     Với giai điệu mượt mà da diết, ca từ thật đẹp giàu hình tượng khiến tôi hình dung giữa cánh rừng bên dòng nước suối trong chảy róc rách  một sơn nữ tuổi vừa biết yêu thả hồn vào con chim lạc mất đàn với tiếng hót nỉ non.,vừa dệt áo trên khung lụa vừa nhớ người yêu.Giọng nữ cao vút quyện với tiếng đàn T”rưng, sáo trúc réo rắc như mang cả âm thanh của rừng núi đến tai người nghe. Bài hát chỉ có một lời. Khi ca sĩ hát lại lần hai tôi đã nhớ tiết tấu và ca từ bài ca và không thể quên được nó. Tôi không biết tác giả là ai vì thời ấy khi giới thiệu một tác phẩm mới, người ta cũng không nêu cặn kẽ xuất xứ hoặc đôi lời về tác giả , vả lại muốn tìm hiểu cũng chẳng dễ gì. Bẵng đi một thời gian, sau khi giới thiệu chương trình những ca khúc về Tây Nguyên của Đài phát thanh tiếng nói Việt nam,tôi mới biết bài Con chim lạc đàn là do nhạc sĩ Nhật Lai sáng tác. Các ca khúc Chim Ko’tia, Đợi chờ,Tiếng cồng đêm ngừng chiến…cũng đều mang tên cùng một người Nhật Lai. Khi máy bay Mỹ tăng cường đánh phá miền Bắc, bài hát Hà Tây quê lụa do ca sĩ nổi tiếng Quốc Hương thể hiện, sau này là nhạc hiệu của Đài phát thanh truyền hính Hà Tây đã gắn liền với tên tuổi của Nhật Lai. Tôi luôn tò mò muốn biết về người nhạc sĩ tài năng này. Đất nước đang chiến tranh, việc tìm tòi thân thế một con người dường như không thể. Ca từ và tiết tấu của Con chim lạc đàn vẫn cứ đọng mãi trong tôi mỗi khi nhìn thấy một chú chim bị lạc mất bạn tình khi cất lên tiếng nỉ non gọi bạn. Rồi hàng chục năm trôi đi với bao công việc và biến cố trong đời người, tôi không còn theo dõi bước đi của người nhạc sĩ mà mình yêu thích. Tình cờ tôi được đọc bài viết trên báo Sài gòn giải phóng của Phan Tấn Hùng “ Nhạc sĩ Nhật Lai- Hiện tượng âm nhạc độc đáo” kèm với bức ảnh chụp hai nhạc sĩ Nhật Lai và Lư Nhất Vũ chụp năm 1976.Vậy là tôi đã có thông tin về ông. Nhìn khuông mặt đầy thiện cảm, ánh mắt và nụ cười đều toát lên vẽ hoạt bát chứa đựng một tài năng thiên bẩm, một trong những nhạc sĩ tài năng nhất của nền âm nhạc Viêt nam đã ra đi đúng 30 năm.

 

         NS. Nhật Lai và NS. Lư Nhất Vũ (1976)  

 

          Nhạc sĩ Nhật Lai tên thật là Nguyễn Tuân sinh ngày 12-05-1931 của đất Phú Yên, cùng quê với nhà thơ Thanh Quế, Nguyễn Mỹ (là em ruột của Nhật Lai). Hai anh em Nhật Lai và Nguyễn Mỹ được thừa hưởng gen nghệ sĩ từ phía ngoại. Ông ngoại của họ từng được triều đình nhà Nguyễn vời ra kinh đô Huế dạy nhạc cung đình. Các cậu,dì của họ là những nghệ nhân dân gian chơi đàn ca tài tử, làm đào kếp biểu diễn các vỡ tuồng. Từ nhỏ Nhật Lai đã được người cậu dạy đàn mandolin, thổi sáo trúc.Trong thời gian học trung học ở Quảng Ngãi, ông được nhạc sỹ, nhà giáo Vân Đông dạy nhạc lý, cho tiếp xúc với nền âm nhạc phương Tây. Rời Quảng Ngãi , Nhật Lai lên công tác ở Daklak trong hoàn cành cuộc kháng chiến chống Pháp đang tiếp diễn. Ông lặn lội khắp các buôn làng, thâm nhập vào đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc Ê đê, Bana, Giarai, Hơ rê để siêu tầm, nghiên cứu dân ca và sáng tác nhạc .Nhật Lai thành thạo các ngôn ngữ của các dân tộc Tây Nguyên, hấp thụ tinh hoa văn hóa của từng dân tộc đề sau nầy tập kết ra Bắc viết nên những ca khúc,bản nhạc kịch  nổi tiếng mang âm hưởng, màu sắc của núi rừng.

        Một ngày nọ sau đình chiến, dân làng An Nghiệp huyện Tuy An bị bất ngờ bởi một đoàn người dân tộc mình trần đóng khố, chân trần, mang theo gùi,tay cầm cồng chiêng xuống làm khách mà Nhật Lai là người dẫn đầu. Mẹ ông không nhận ra con mình vì ông chẵn khác gì họ khi cùng nhảy múa, ca hát bằng ngôn ngữ của người Tây Nguyên. Đó là lần cuối Nhật Lai gặp mẹ để ra Bắc tập kết theo hiệp định Giơ ne vơ 1954.

       Với tính cách dung dị, ít nói, bộc trực, chân thành, quyết liệt rất Tây nguyên trong con người cộng với vốn dân ca của đồng bào dân tộc được tích lũy,hàng trăm ca khúc được Nhật Lai viết trong thời gian 1949-1954 như Chim Kotia,Đợi chờ, Tiếng cồng đêm ngừng chiến, Tăm thơi…khi ra Bắc ông tiếp tục sáng tác hàng loạt ca khúc: Suối đàn T’rưng,Chim lạc đàn, chim Pongkle, Mặt trời Ê đê, Câu chuyện bên dòng suối …mang đậm chất núi rừng Tây Nguyên .Những năm tháng Mỹ tăng cường đánh phá miền Bắc, người ta nghe những ca khúc Bài ca sông Nhật Lệ, Bài ca anh Hồ Giáo, Hà Tây quê lụa… vang lên trên sóng phát thanh của đài Tiếng nói Việt Nam cũng của Nhật Lai. Tự học, tự luyện, tự nghiên cứu, tự tìm tòi vốn cũ dân gian và kinh nghiệm quốc tế để viết nhạc kịch (Opera), Nhật Lai là người thứ hai sau Đỗ Nhuận đặt nền móng cho loại hình nghệ thuật tổng hợp này tại Việt Nam mà tác phẩm Giao hưởng số 1                                          

Đất Lửa (1982) là một điển hình. Ông là người đi đầu trong sưu tầm và biên soạn dân ca Tây Nguyên, kế thừa và phát triển vốn quí đó trong sáng tác. Nhật Lai là người đưa Tây Nguyên đến với những thể loại thanh nhạc lớn hơn như một loạt ca kịch và ca cảnh trong những năm 60-70 của thế kỷ trước như Ama Trạng lợn, Thử lửa,Hơbia ,Nữ thẩn mặt trời…mà đỉnh cao trong lĩnh vực Opera là tác phẩm Bên bờ Krongpa (1968).Ông còn sáng tác nhiều bản nhạc không lời, nhạc phim, giao hưởng thính phỏng như hòa tấu Vũ khúc Tây Nguyên, ballade Tiếng trống đổng (1974) .Ngoài sáng tác, Nhật Lai còn đào tạo hàng loạt diễn viên ca múa và biên đạo vũ kịch.     

      Tài năng đang độ chín thì Nhật Lai đột ngột ra đi  ngày 05/01/1987 sau chuyến đi Riga ( Nước Cộng hòa Latvi của Liên xô) dự Liên hoan âm nhạc giao hưởng để trỉnh diễn bản giao hưởng Đất lửa .Việt Nam đã mất đi một tài năng lớn về âm nhạc. Năm 2002, nhạc sĩ Nhật Lai được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Trong 56 năm trong đời, Nhật Lai đã cống hiến xuất sắc vào kho tàng âm nhạc Việt Nam. Tên tuổi của ông sẽ sống mãi trong lòng những người yêu nhạc nước nhà,những người yêu phong cách Nhật Lai.

                                                                                                                                 Tháng 04/2017.

                               

 

 

 


Người post: TuyetHA

Ngày đăng: 03-05-2017 21:09






Xem 11 - 20 của tổng số 29 Comments



Từ: KhanhT
28/05/2017 21:18:52

 


Mình tra trên google, theo Wikipedia mở thì người có tên nổi tiếng (outstanding)  Nguyễn Tuân có thể là một trong các nhân vật sau:


·        Nguyễn Tuân, nhà văn nổi tiếng với thể loại bút ký.


·        Nguyễn Tuân (Nguyễn Văn Tuân) hay Kim Tôn, một trong những người tham gia thành lập chi bộ cộng sản đầu tiên ở Bắc Kỳ, về sau bị kết tội phản bội.


·        Nguyễn Tuân, hay Tuân Nguyễn, nhà văn, nhà thơ, người bạn của Phùng Quán được nhắc tới trong Người bạn lính cùng tiểu đội, in trong cuốn sách Ba phút sự thật (2006).


·        Nguyễn Tuân, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh.


 ·        Nguyễn Tuân, tên thật của nhạc sĩ Nhật Lai, tác giả bài hát Hà Tây quê lụa.


 và đọc về Tuân Nguyễn cũng trên mạng thì cuộc đời (đời sống và đời văn) của ông đúng như MM nói, nhiều khổ ải và long đong.


Bài này trên báo Văn hóa Nghệ An online :


 https://www.vanhoanghean.com.vn/van-hoa-va-doi-song27/cuoc-song-quanh-ta46/ban-be-xum-lai-cho-tho-tuan-n guyen


 



Từ: Meomun
26/05/2017 20:12:44

@Anh KHánh: Giới văn chương còn một người mang tên Nguyễn Tuân, sau này ông đổi bút danh thành Tuân Nguyễn, vì ngại trùng tên với bậc đàn anh. NHà văn Tuân Nguyễn này có một số phận rất bi thảm, cả số phận con người lẫn số phận văn chương. Có nhà văn nào đó nói rằng nếu ai đó thấy mình khổ quá, thì hãy nhớ là TUân Nguyễn còn khổ hơn gấp bội. Nếu ai muốn biết về nhà văn Tuân Nguyễn, xin mời đọc cuốn "Ba phút sự thật" của nhà văn Phùng Quán.



Từ: Guest Phạm thi Thơ
26/05/2017 20:00:45

Anh Khánh, nhìn mấy con chó con đáng yêu thật. Nhìn ảnh đó, làm em nhớ lại chuyện hài Xuân Hinh, tiểu phẩm: Xuân Hinh đi hỏi vợ, Xuân Hinh giới thiệu với mẹ vợ : "Con là ca sĩ của ban nhạc 5 con chó con", chắc có tên đó vì trước đây ở Sài gòn có ban nhạc "Ba con mèo". Nếu đúng bút danh của Nguyễn Tuân là Nhật Lai như thông tin của anh Khánh thì thú vị thật. Em rất thích hoa, đến 2 tiệm bán hoa, người ta cứ nghĩ em là người Đà lạt.



Từ: KhanhT
21/05/2017 22:11:33

 


Có lẽ Thoa đoán đúng. Mình chủ ý muốn tìm cái ảnh Nhật Lai rõ nét hơn trong bài, thì nó ra thế. Ông tên thật là Nguyễn Tuân trùng tên nhà văn Nguyễn Tuân. Cơ duyên nào đó người ta nói ông giống người lai nhật, thế là ông đảo lại thành Nhật Lai làm bút danh - nghệ danh của mình.


 



Từ: ThoaNP
21/05/2017 17:08:40

Anh Khánh gõ "Nhật Lai" chắc họ nghĩ anh tìm "chó Nhật lai"!



Từ: KhanhT
21/05/2017 16:06:18

 


Còn đây là tìm Lư Nhất Vũ:



 



Từ: KhanhT
21/05/2017 15:33:30

 


Thật thú vị, vào Google tìm ảnh Nhật Lai thì nó ra thế lày:



 



Từ: Guest Phạm Thị Ngọc Hoa Hoá 72
18/05/2017 19:25:50

Cám ơn anh Mậu đã có những thông tin ngọn, nguồn về nhạc sỹ Nhật Lai. Tôi thích kiểu viết "tới", nghĩa là ko nửa vời của anh Mậu. Anh thường giúp người đọc hiểu trọn vấn đề. Tuy vậy cũng may mà Khánh post bài hát chứ nếu không tôi sẽ đọc phần lời của nó như một bài chính tả. Bài hát rất quen của một thời, sao bỗng nhiên nó làm mình lại nhớ mình. Ngày xưa tôi rất thích bài hát "trong veo" này. Bây giờ nhớ lại rồi thi suốt ngày cứ lẩm nhẩm "triền miên theo dòng suối..."



Từ: Guest Phạm thi Thơ
16/05/2017 19:19:30

 


''Ngòi đầu cầu nước trong như lọc, 


Đường bên cầu cỏ mọc còn non.


Đưa chàng lòng dằng dặc buồn,


Bộ khôn bằng ngựa, thủy khôn bằng thuyền."



Từ: Guest Phạm thi Thơ
11/05/2017 20:43:11

Xin cảm ơn chị Hiền đã mở lời. Lần này thì Chị Hiền đã nhầm vì người post lấy tên Phạm thơ Thơ. Không phải em Phạm thi Thơ, dù cả hai tên này đều là em cả. Em mới cảm thấy vui và thú vị, chứng tỏ đã có người giúp muốn cho điều mong muốn nhỏ của em thành hiện thực. Thật là cảm ơn quá. Biết đâu sau này có duyên sẽ gặp. Em thấy mình may mắn đã có chút duyên với trang wed này, em nghĩ duyên này sẽ bền, vì em có cùng chí hướng. Với Họ tên này chắc mọi người sẽ đoán được tinh thần tham gia của em. 





Tổng số bài và comment post theo từng khoa

KhoaBài viếtComment
Sinh 562 9482
387 2824
Hóa 881 9761
Luật 721 11647
Toán 66 376
Kinh tế 4 108
Câu Lạc Bộ 30 1
NCS 3 70
Bạn bè 197 1189
Dự bị 0 0
Ngôn ngữ 2 2

10 người post bài nhiều nhất

UserSố bài viết
TungDX 289
NghiPH 306
NgocBQ 130
ThaoDP 108
CucNT 123
CoDM 88
PhongPT 73
HaiNV 93
LiTM 85
MinhCK 70

10 người comment nhiều nhất

UserComment
Guest 7154
NghiPH 3219
LiTM 1879
HaiNV 1853
KhanhT 1743
CucNT 1718
TungDX 1565
ThanhLK 1545
VanNH 1441
ThoaNP 1257
s