TRUYỆN THIÊN CỔ MIẾU

PHẦN V:  VUA MINH LẠI GẶP TÔI HIỀN

Mùa Xuân năm Quý Dậu, (ngày 2 tháng 2 năm 288 ) trước CN, ông bà Vũ Thê Lang đột ngột cùng qua đời, để lại ba anh em Vũ Rô đang tuổi niên thiếu. Nhờ sự cưu mang đùm bọc của nhân dân Hương Lan cùng với sự cố gắng vươn lên của bản thân, họ đã trở thành những thanh niên khỏe mạnh có tài bơi lặn khác người. Trong hội thi đánh cá tại ngã ba Bạch Hạc, tài năng của họ đã được vua Hùng biết đến và họ được nhà vua nhận vào cung làm đô sĩ (tức vệ sĩ của nhà vua).

Mùa xuân Quý Dậu⁽¹⁾ tới rồi

Hoa đào vẫn đỏ, lộc chồi vẫn xanh

Cây cao chim vẫn chuyền cành

Bánh chưng vẫn dẻo, dưa hành vẫn tươi.

Hội xuân đang lúc đông người

Anh em nhà Vũ tìm nơi chọi gà

Bất ngờ tin dữ phát ra

Ở nhà cả mẹ cùng cha qua đời

Sao cay nghiệt thế Ông Trời

Để cho lũ trẻ mất nơi cậy nhờ

Bước chân qua ngưỡng tuổi thơ

Làm chưa ra thợ, học chưa nên thầy

Chim non chập chững cánh bay

Cành cao mưa táp, gió lay phũ phàng

Đám đông sửng sốt, bàng hoàng

Hội vui gác lại, vội vàng tới ngay.

Mỗi người một việc nhanh tay

Chu toàn tang lễ, tiễn Thầy Cô đi

Não lòng tiếng khóc chia ly

"Thầy Cô ơi! Cớ cơn chi chẳng về?"

Cành mai ủ rũ bên hè

Bút khô, mực cạn, thẻ tre ngả màu

Gió lùa xơ xác bờ dâu

Đêm đêm cửa sổ còn đâu ánh đèn

Khóc than khản tiếng dế mèn

Ánh trăng hờ hững đậu trên đoá quỳnh.

Chim đêm thảng thốt giật mình

Ngẩn ngơ con cá vô tình đớp sương

Tội cho con trẻ thôn Hương

Từ nay chẳng được đến trường học vui

Thầy Cô yên nghỉ trên đồi

Biếc xanh cây lá, mây trời mênh mang

Có con hổ lớn, lông vàng

Xa xôi từ chốn rừng hoang giã bầy

Lần đường tìm lối về đây

Nằm canh phần mộ mấy ngày rồi đi

Cứ điều mắt thấy mà suy

Chúa sơn lâm đã về quy cửa Thầy

Chuyện xưa hư thực ai hay

Tục thờ Hoàng Hổ ngày nay vẫn truyền

Mẹ cha mồ đẹp, mả yên

Đàn con thương nhớ, ngày đêm buồn rầu

Dân làng thương cảm thay nhau

Gạo cơm san sẻ, muối rau đỡ đần

Phận mồ côi giữa phong trần

Dắt dìu nhau gắng bước lần dặm xa

Thả câu, cất vó, buông trà

Con tôm, con cá tạm qua tháng ngày

Là người trung thực, thẳng ngay

Thẹn lòng chẳng muốn ngửa tay đợi chờ

Tập nghề chài lưới, đăng lờ

Bàn chân lội khắp bến bờ Hương Lan

Qua dần năm tháng gian nan

Ba chàng nổi tiếng giỏi giang nhất vùng

Dẫu không nối nghiệp cha ông

Nhưng tài bắt cá, lặn sông khác người

Luyện thêm võ nghệ chờ thời

Những mong thi thố với đời một phen

Làm người có chí thì nên

Vận may rồi cũng đến bên mỉm cười

Toàn cảnh Lễ hội xưa ở Thiên Cổ Miếu

Vua Hùng nhân buổi xa chơi

Ngã ba Bạch Hạc đón Người về thăm

Hội thi đánh cá hàng năm

Với bao gương mặt tiếng tăm đua tài

Bấy lâu theo nghiệp lưới chài

Anh em quyết chẳng nhường ai phen này

Nhựa cây, bút vẽ nhanh tay

Toàn thân thoắt đã in đầy hình xăm

Thuồng luồng, thuỷ quái ác tâm

Thoáng nhìn đã phải âm thầm lảng xa

Dạt dào sông nước ngã ba

Cờ bay, trống giục, chan hoà nắng mai

Bắp tay cuồn cuộn sức trai

Thuyền đè ngọn sóng, lưới chài bủa vây

Trời cao hạc trắng lượn bay

Ngắm đoàn thuyền cá chất đầy trong khoang

Nụ cười, ánh mắt hân hoan

Chào mừng đội lưới Hương Lan về đầu

Ngắm nhìn chăm chú hồi lâu

Vua Hùng vui vẻ gật đầu ngợi khen:

"Giỏi giang thay lớp thiếu niên

Quả là đáng mặt con Tiên, cháu Rồng!"

Sang phần thi lặn đáy sông

Săn tìm Anh Vũ⁽²⁾ ẩn trong hang chìm

Người thi đáy nước dò tìm

Trên bờ hồi hộp, lặng im đợi chờ

Bỗng vang dậy tiếng reo hò

Chàng Rô với chú cá to óng vàng

Đồ săn nai nịt gọn gàng

Trồi lên mặt nước, hân hoan nụ cười

Hai em cũng bước lên rồi

Với đôi cá giẫy liên hồi trên tay

Nhà vua vội bước xuống ngay

Hỏi ra mới biết con thầy Thê Lang

Mến tài nghệ của ba chàng

Cảm công thầy dạy hai nàng Dung, Hoa

Vua truyền: "Thôi hãy theo Ta

Phong làm đô sĩ cả ba trong triều!"

Tạ lòng vua tín, vua yêu

Anh em một dạ xin theo báo đền

Vua minh lại gặp tôi hiền

Tâm đầu ý hợp mà nên nghĩa tình

Khi vui tiệc rượu cung đình

Khi ham săn thú băng mình rừng sâu

Khi bồng bềnh chiếc thuyền câu

Khi trang nghiêm buổi thiết chầu bá quan

Khi say giọng hát, cung đàn

Khi đau yếu, gặp tiết hàn, nắng nôi

Bên mình luôn có bầy tôi

Dẫu vào lửa bỏng, dầu sôi sẵn lòng

Sông sâu có lúc thay dòng

Chữ "TRUNG" kia vẫn sáng trong giữa đời.

(Còn nữa)

 (1). Ngày 2 tháng Hai năm Quý Dậu (tức năm 288 trước Công nguyên), hai ông bà Vũ Thê Lang - Nguyễn Thị Thục đột ngột cùng qua đời. Ngày nay, lễ giỗ hai ông bà vẫn được tiến hành tại Thiên Cổ Miếu đúng vào ngày đó.

 (2). Loài cá đặc sản chỉ có ở ngã ba Bạch Hạc - Việt Trì. Chúng sống trong các hang đá ngầm dưới đáy sông và trước đây được dùng làm lễ vật tiến vua.